یک شبه ره صدساله رفتن رویای شیرینی است. مثل کسانی که دنبال میانبر هستند تا به سرعت ثروتمند شوند. چندین سال درس خواندن برای گرفتن مدرک تحصیلی نیازمند هزینه، وقت و تلاش بسیاری است. اما گویا با داشتن پول، این رویا بدون تلاش به واقعیت تبدیل می شود.
سالهاست که کارشناسان و مسئولان از عوارض مدرک گرایی در جامعه صحبت می کنند. تلاش برای اخذ پیشوند دکتر یا مهندس در جامعه ما، به سالهای قبل از انقلاب باز می گردد. تب تحصیلات دانشگاهی مدتی است فروکش کرده است و دیگر آنچنان افتخار اجتماعی محسوب نمی شود. اما به علت اینکه اکثر قوانین کشور بر اساس سطح مدرک تحصیلی شکل گرفته، بنابراین به منظور رشد در حیطه شغلی، همچنان دریافت مدرک تحصیلی مهم است. این سطح از گرایش به عناوین تحصیلی در میان مسئولان نیز گسترده است. از ماجرای مرحوم کردان تا اعتبار مدرک تحصیلی حسن روحانی، احمد توکلی، محسن رضایی و... طی این سالها به تیتر رسانه های مختلف تبدیل شده است. حتی مجلس نیز چندین بار به این حوزه ورود کرده است. آخرین خبر از بررسی مجلس در مورد مدرک تحصیلی حسین فریدون حکایت دارد. مهاجرت هم دلیل دیگر گرایش به اخذ مدارک جعلی است. اکثر کشورهای مقصد مهاجران، برای پذیرش افراد، مدرک تحصیلی طلب می کنند. با توجه به سیل عظیم متقاضیان مهاجرت، این افراد نیز به مشتری‌های پیشین جاعلان اضافه می شوند.
چندی پیش یک آگهی دیدم که فروش مدرک تحصیلی را تبلیغ می کرد. کنجکاو شدم و تصمیم گرفتم با شماره تلفنی که اعلام کرده بودند تماس بگیرم. خودم را متقاضی خرید مدرک نشان دادم. همان ابتدا شماره تلفن من را گرفت و جزئیات قیمت فروش مدارک را برایم فرستاد. باورکردنی نبود. با جزئیات و تضمین اخذ استعلام به همراه ترجمه رسمی و مهرهای وزارت خارجه و دادگستری قیمت داده بود. مدرک دانشگاه پیام نور در تمامی رشته های تحصیلی، قابل اخذ بود. برای مثال مدرک کارشناسی این دانشگاه ۳۵، کارشناسی ارشد ۴۵ و دکترا ۶۰ میلیون تومان قیمت داشت.
در مورد دانشگاه آزاد هم نوشته بود فقط از دانشگاه های تهران صادر می شود. برایم جالب بود که چرا قیمت مدرک دانشگاه آزاد از پیام نور کمتر است. مثلا دکترای دانشگاه آزاد را ۵۰ میلیون تومان تهیه می کردند. در انتها نیز دانشگاه غیرانتفاعی ارس جزء گزینه ها بود که مدارک کارشناسی، ارشد و دکترا را به ترتیب به ۲۵ ۳۰ و ۴۰ میلیون تومان تهیه می شود. مجددا با همان شماره تماس گرفتم و درخواست دیدار حضوری کردم، ابتدا قبول نکرد اما نهایتا با اکراه قبول کرد. یک دفتر ساده در مرکز شهر بود. اما به نظر نمی آمد که کلاه برداری باشد. اطلاعات و مدارک زیادی در دفتر بود. پرسیدم آیا این مدارک قابل استعلام است. گفت: بله. پرسیدم چطور مطمئن باشم که مدارک سالم است و جعلی نیست. گفت تنها راه اعتماد است اما ما پول زیادی در ابتدا نمی خواهیم. شما ۴ میلیون تومان بیعانه می دهید و ما کار را شروع می کنیم. یک پوشه باز کرد و تعداد زیادی مدرک و ریزنمرات به من نشان داد. گفتم ترجمه را شما انجام می دهید؟ گفت نه، دارالترجمه انجام می دهد. خود همین موضوع نشان می دهد که مدرک ما معتبر است. در میان صحبتهایش به این موضوع اشاره کرد که ما در هر کدام از این دانشگاهها افرادی داریم که می توانند اطلاعات شما را در سیستم ثبت کنند و در صورت استعلام، اسم شما بالا بیاد و تاییدیه بدهند. اگر قصد شما مهاجرت است، بعد از اینکه استعلام انجام شد و مدارک و ترجمه کردید و مهرهای دادگستری و وزارت خارجه را گرفتید، اطلاعات شما را از سیستم پاک می کنیم تا برای آینده کاری ما مشکل ایجاد نشود. اگر همچنان در ایران و برای ارتقای شغلی می خواهید، پس از استعلام محل کار شما، و طی شدن مراحل، ما اطلاعات را پاک می کنیم.
طی همین مدت چند بار تلفنش زنگ خورد و در مورد نحوه صدور مدرک و قیمت آن با مشتری ها صحبت کرد.
از آنجا بیرون آمدم. در مسیر برگشت از خیابان انقلاب گذر می کردم. مثل همیشه بازار فروش پایان نامه مقاله دایر بود. اینبار جلو رفتم و پرسیدم مدرک تحصیلی هم تهیه می کنید. یکی گفت نه. نفر بعدی گفت کسی نمی تواند مدرک تحصیلی تهیه کند. هر چه می شنوی جعلی است. جلوتر رفتم. مجددا از کس دیگری پرسیدم. یکی از همین به اصطلاح دادزن ها من را به شخصی معرفی کرد. از او در مورد مدرک پرسیدم. گفت دکترا با استعلام ۸۰ میلیون تومان. گفتم اما خیلی گران است. گفت چرا جعلی نمی گیری؟ اگر برای مهاجرت بخواهی با همین جعلی، من برایت ترجمه با مهر دادگستری و وزارت خارجه درست می کنم. سفارت هم نمی فهمد. گفت قیمتش هم حدود ۵ میلیون تومان می شود. آخر سر هم گفت این همه دکتر و مهندس تو کشور هست. حالا چه فرقی می کند یکی بیشتر یا کمتر. هیچ کدام هم که سواد درست و حسابی ندارند!
با جستجوی کوتاهی در اینترنت، به راحتی می توانید تعداد زیادی مدرک فروش پیدا کنید. از فضای مجازی تا کوچه های مرکز شهر، همه جا می توان محلی برای فروش مدرک یافت. اگرچه هیچ دلیلی بر اینکه، این مدارک جعلی نیستند، وجود ندارد. شاید اصلا کلاه‌بردار باشند. اما قطعا وجود نیاز در بازار باعث می شود تا این بازار به وجود آمده باشد. از فروش مدارک دانشگاه‌های داخلی تا خارجی همه بر روی سایت های معروف است. به راحتی و بدون ترس تلفن و آدرس نوشته اند.
فروش مدارک جعلی به همین راحتی در خیابان های کشور در جریان است. به احتمال بسیار زیاد مسئولان نیز می دانند. آگهی های آن بر روی فضای مجازی رسمی کشور وجود دارد. اگرچه گاهی اوقات اخباری مبنی بر دستگیری فلان باند جاعل در رسانه ها می بینیم، اما همچنان این ماجرا وجود دارد. هم متقاضی هست، هم فروشنده. تمهیدات بسیاری برای جلوگیری از جعل و فروش مدارک تحصیلی اندیشیده شده است. از سامانه های اینترنتی تا استعلام از طریق دفاتر پست. حتی در دانشگاه آزاد برای امکان ترجمه رسمی نیازمند اخذ ریزنمرات خاص قابل ترجمه از مرکز هستید. بنابراین کار به واقع سخت است. اما به نظر می رسد همچنان، روشهای دور زدن این کارها وجود دارد.
